Miał to być hołd złożony 22 tysiącom pomordowanych w lesie katyńskim wiosną 70 lat temu w skrytobójczej zbrodni dokonanej przez sowieckie NKWD na polskich więźniach wojennych, oficerach Wojska Polskiego, funkcjonariuszach Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej, polskiej elicie intelektualnej, zmobilizowanej w armii na czas wojny. Zostali zabici strzałem w tył głowy i zakopani w masowych dołach w miejscach zagłady na terenie Związku Sowieckiego. Las katyński pod Smoleńskiem został najwcześniej odkryty, a wiele jest miejsc dotąd nie odkrytych. Katyń stał się symbolem miejsca kaźni, odnoszącym się do wszystkich ofiar we wszystkich miejscach tej ludobójczej masakry.
Niedziela 11 kwietnia 2010 stała się dniem hołdu także dla tych, którzy pragnęli sami ofiarom mordu hołd złożyć. Zginęli poprzedniego dnia w tragicznej katastrofie samolotu Tupolew 154M, wiozącego ich do Katynia w 70 rocznicę tej nieludzkiej zbrodni. Na pokładzie był Prezydent Rzeczypospolitej, Lech Kaczyński, wraz Małżonką Marią i około 95 najważniejszych osób w państwie. Do katastrofy doszło na lotnisku wojskowym w Smoleńsku o godzinie o 8.56 czasu polskiego.
W Toronto od wielu lat, szczególnie w kwietniu, przypominamy o Zbrodni Katyńskiej. Pod auspicjami Okręgu Toronto KPK corocznie organizowane są uroczystości upamiętniające tę tak ważną dla Polaków rocznicę. Tegoroczne uroczystości rozpoczęto Mszą Św. odprawioną o godzinie 11:30 w Domu Kopernika, z udziałem pocztów sztandarowych, przedstawicieli KPK, Konsulatu RP, rządu kanadyjskiego, weteranów, organizacji polonijnych, harcerstwa i mieszkanców Domu Kopernika. Intencję mszy sw. przedstawil prezes KPK OT pan Jan Cytowski. Mszę św. odprawił i homilię wygłosił o. Jan Szkodziński OMI. Nawiązał do stworzenia świata, kiedy nie było nienawiści. Gdy nastąpiło oddalenie się od Boga, brat na brata podniósł rękę. Wydawało się Kainowi, że ukryje mord popełniony na bracie, ale tak się nie stało. Podobnie zbrodnia katyńska, popełniona tam, gdzie Boga zastąpił sierp i młot, została odkryta.
Uroczystość pod pomnikiem Katyńskim poprowadził wiceprezes KPK OT, pan Juliusz Kirejczyk. Odegrano hymny narodowe i odmówiiona została modlitwa. Gośćmi oficjalnymi byli przedstawiciele Rodziny Katyńskiej – pp. Jerzy i Krystyna Burscy, pan Jerzy Barycki pełniący obowiązki Prezesa KPK, Konsul Generalny RP – pan Marek Ciesielczuk, oficjalny reprezentant premiera Stephena Harpera – Mike Wallace, Gerard Kennedy MP, Borys Wrzesnewskyj MP, Bonnie Crombie MP, Frank Klees MPP, urlopowany Prezes KPK – pan Władysław Lizoń, oraz przedstawiciele organizacji polonijnych, weterańskich i harcerstwo.
Tragedia zgromadziła pod pomnikiem nieprzebrane rzesze ludzi z wieńcami, kwiatami i zniczami. U podnóża pomnika były już wcześniej położone kwiaty. Oficjalne składanie wieńców i kwiatów nastąpiło po powitaniach. Tłum cofał się pod ich zalewem.
Podobnie jak od wielu już lat, apel poleglych czytany był przez młodzież harcerską. Odczytywanym nazwiskom towarzyszyły werble, a na zakończenie odegrany był “Last Post”.
Głównym mówcą był prezes KPK OT, pan Jan Cytowski. Powiedział: “Od wczoraj slowo Katyń stało się podwójnym symbolem polskiej tragedii. Katyń symbol strasznej zbrodni wojennej, a od wczoraj miejsce śmierci największego bojownika o prawdę o Katyniu, Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, i osobistości Jemu towarzyszących na uroczystości 70-tej rocznicy Zbrodni Katynskiej.
Smutne i porażające jest to, że jeszcze dzisiaj są na świecie, a zwlaszcza w Rosji ludzie, do których nie dotarła prawda o Katyniu 1940 roku, ludzie, którzy manipulują oczywistymi faktami. To, co jest najbardziej haniebne w Zbrodni Katynskiej to że egzekucji w Katyniu, Charkowie, Bykowni, Twerze, Kuropatach nie dokonano w ogniu walki, czy w odruchu zdziczenia wojennego. To była zaplanowana na zimno i wykonana przez NKWD, z szatańską dokładnością zbrodnia. To była część większego planu eksterminacji najbardziej twórczych warstw społeczeństwa, ludzi o których było wiadomo, że pozostaną lojalni wobec swojej ojczyzny i swojego narodu. To była ich główna wina. To, co tam się stalo, z trudem przedziera się przez wyobrażnię normalnego człowieka. Za każdym razem człowiek podchodzil do człowieka tak blisko, ze mógł go dotknąć ręka i zabijal swego bliźniego.
Przez ponad pół wieku władze komunistyczne usiłowały wymazać Mord Katynski z historii i świadomosci Polaków. Tylko dzięki determinacji i odwadze pojedynczych ludzi i środowisk, pomimo prześladowań i szykan, podtrzymywali oni pamięć o zamordowanych na Wschodzie. Także tutaj w Toronto, 30 lat temu powstał ten pomnik, jako pierwszy na świecie pomnik Katyński na terenie miejskim, publicznym. Powstal, pomimo sprzeciwu kilku ambasad i osobistosci. Powstał dzięki zaangażowaniu polonijnego środowiska kombatackiego i polonijnego.
Pamiętająć o ofiarach ludobójstwa na narodzie polskim, dzisiaj ponadto łączymy się z naszym narodem w bólu i trosce o Polskę. Zróbmy wszystko, aby pamiętano o tym wszędzie, w szkołach na lekcjach historii i na uniwersytetach. Zwłaszcza po wczorajszej tragedii, ta pamięć to nasz obowiazek. To także możliwość choćby częściowego spłacenia długu wdzięczności jaki mamy wobec tych, którzy oddali życie za Polskę.”
Pan Jerzy Barycki, p/o prezes KPK, powiedział, że ciągle czekamy na uznanie Zbrodni Katyńskiej za ludobójstwo. Trzy dni temu w Katyniu spotkali sie premierzy Polski i Rosji. Jest to początek dialogu, koniecznego do ujawnienia prawdy, rehabilitacji pomordowanych i ukarania winnych.
Konsul Generalny RP pan Marek Ciesielczuk w swoim krótkim i jakże głębokim wystąpieniu, powiedział, że po raz drugi Polska straciła swoją elitę w tym samym miejscu. Myśląc o tym, co sie stało, możemy jednoczyć się w bólu nie tylko na czas żałoby. Pamiętając o tych, którzy odeszli, bądźmy dla siebie solidarni i bądźmy lepsi.
Przemawiali także inni politycy i przedstawiciele organizacji polonijnych. Szczególnie cenne i wzruszające dla nas były przemówienia kanadyjskich polityków. Ich obecność, słowa i zachowanie pokazywało szczere łączenie sie z nami w naszej tragedii.
W imieniu premiera Kanady, Stephena Harpera przemawiał poseł do parlamentu federalnego z okręgu Burlington, pan Mike Wallace.
Ze szczególnym uznaniem wszystkich zebranych spotkały się przemówienie pana Gerarda Kennedy’ego, posła do parlamentu federalnego, któremu towarzyszyli posłowie Bonnie Crombie i Borys Wrzesnewskyj, oraz przemówienie przedstawiciela parlamentu prowincji Ontario i oficjalnej opozycji w Ontario, posła Franka Kleesa.
Prowadzący obchody, pan Juliusz Kirejczyk, wiceprezes KPK OT, podziękował gościom i wszystkim obecnym za udział w uroczystości.
Zamykając uroczystość, pan Krzysztof Lubicz-Szydłowski, wiceprzewodniczący Komitetu Centralnego Organizacji Weterańskich, wydał rozkaz rozejścia się sztandarów i podziękował harcerzom i harcerkom za ich rosnące zaangażowanie z prośbą o gotowość do przejęcia sztandarów od weteranów.
Na zakończenie pojawili sie górale ze swoimi smutnymi skrzypcami, wśród powodzi kwiatów, przyniesionych w hołdzie tym, których Katyń zawołał do siebie.
Krystyna Sroczyńska (KPK OT – Komisja Informacji)
Fotografie: Krzysztof Filaber
